کد مطلب:31326 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:20

گنجینه پرسمان » اعتقادات

توحيد افعالي را با مثال توضيح دهيد؟

مبحث توحيد، يكي از مباحثي است كه قرآن كريم به آن نگاه ويژه و عنايت خاصي دارد و صدها آيه در مورد آن آمده است. توحيد به دو قسم، نظري و عملي تقسيم ميشود. توحيد نظري هم به توحيد ذاتي، صفاتي و افعالي منشعب ميشود.

توحيد در افعال

منظور از توحيد در افعال اين است كه خداوند در هيچ يك از افعال خود، محتاج يار و ياوري نيست و فاعل هر فعلي كه از او سر ميزند، منحصراً ذات واحد اوست. به عبارت ديگر: همان گونه كه خداوند در ذات خود شريكي ندارد، در فاعليت نيز هيچ گونه شريكي ندارد; ماشأ اللّه لا قوّة إلاّ باللّه;(كهف، 39) هر چه خدا بخواهد، ]همان ميشود[ نيرويي جز به ]قدرت[ خدا نيست.

منظور از اين كه فاعلي در كنار فاعليت خداوند نيست، فاعل عرضي است نه طولي.

توضيح

فعلي كه در خارج صورت ميگيرد، گاهي چند فاعل در كنار يكديگر آن را انجام ميدهند. مثلاً يك سنگ را كه پنج نفر در كنار يكديگر از زمين بلند ميكنند، هر يك از آنها فاعلي در عرض و در رتبه ديگران است.

اما گاه ممكن است چندين فاعل در طول هم قرار گيرند و فعلي انجام شود; براي مثال، چندين توپ كه در طول هم قرار دارند اگر با ضربه پا توپ اول به حركت در آيد و به توپ دوم و سوم و... برخورد كند همه به حركت در ميآيند. در اين مثال ظاهراً چنين به نظر ميرسد كه حركت پا صرفاً فاعل حركت توپ اول است و توپ اول فاعل حركت دوم و...; اما در حقيقت، فاعل حقيقي حركتهاي دوم و سوم همان نيروي پا است و فاعليت و محرك بودن توپهاي اوّل و دوم در طول و در اثر فاعليت پا ميباشد.

پس از بيان مثال فوق، معلوم ميشود، فاعلهاي طبيعي و انساني در جهان، در عرض فاعليت خداوند نيستند يعني خود آنها مستقل در تأثير نيستند و گرنه خداوند محتاج آنها خواهد بود.

پس اين فاعلها در طول فاعليت خداوند هستند و خداوند هر كاري را كه بخواهد انجام بدهد با آفرينش فاعل و اسبابش آن كار را انجام ميدهد.(ر. ك: معارف قرآن آية اللّه مصباح يزدي، 3 ـ 1، ص 78 ـ 116، انتشارات در راه حق / بحثي مبسوط در آموزش عقايد، غرويان، غلامي و ميرباقري، ج 1، ص 83 و 95، مؤسسة انتشارات دارالعلم.)